Verlichtingsopdracht

Dodengesprekken

1. Wat zijn de voordelen van literatuur in de vorm van een gesprek?

De schrijver kan hierdoor gevoelige onderwerpen aansnijden, zonder duidelijk zijn eigen mening naar voren te brengen. Ook kan de schrijver allerlei maatschappelijke verschijnselen belichten op een kritische manier, zonder problemen te krijgen, want dat gebeurde in die tijd wel als je je openlijk uitsprak tegen het regime of maatschappelijke problemen.

2. Leg uit hoe het kan dat juist doden geschikt zijn om de actualiteit te becommentariëren.

Alles kon gezegd worden, want de woorden werden immers uitgesproken door doden.

3 Schrijf een gesprek van ten minste 200 woorden tussen twee beroemde doden waarmee je tegelijkertijd een standpunt overbrengt. Te denken valt aan schrijvers (Multatuli, Boudewijn Büch, Ischa Meijer, Theo van Gogh), pop- of operazangers (Herman Brood, Maria Callas), politici (Pim Fortuyn, Evita Perón), historische of religieuze personen (de paus, boeddha, Mohammed), enz.

Dit is een gesprek tussen Napoleon en Lodewijk de XVI

Lodewijk de XVI: Wat is precies het verschil tussen mijn dictatuur over het Franse volk en jouw heerschappij over hen nu? Zij hebben nog steeds niets te vertellen en vechten voor zaken waar zij zelf nauwelijks beter van zullen worden.

Napoleon: Het verschil tussen jouw strijd en mijn strijd is dat ik een ideologie heb toegevoegd aan de strijd. Jij en jouw voorouders leidde campagnes en voerden veldslagen alleen maar voor het persoonlijke gewin, en had niks met het welzijn van de mensen te maken.

Macht en rijkdom waren de zaken waar jullie politiek op gericht was en het Franse volk enkel een middel om dat te bereiken. Ik vecht voor de Fransen en laat hen geloven dat zij vechten om de doelen van de Revolutie tot werkelijkheid te maken. Op deze manier krijg ik de Fransen zover om alsmaar door te gaan en om mijn heerschappij van Europa in stand te houden.

En dat is het gene dat alle grote heersers voor en na ons hebben gedaan. Van Caesar, Alexander tot Stalin en Adolf Hitler. Alle oorlogen die gevochten worden voor een ideologie hebben de neiging om ongelofelijk lang door te gaan, maar ook om de rede van hun bestaan te verliezen. Oorlogen worden gevochten voor rijkdom, macht en heerschappij, maar zolang als ze ideologisch kunnen blijven zullen ze succesvol zijn.

Krinke Kesmes, een vroeg imaginair reisverhaal

1 - Leg uit waarom en hoe imaginaire reisverslagen in dienst stonden van de Verlichting.

Imaginaire reisverhalen, de naam zegt het al, waren verhalen over reizen die helemaal nooit plaats hadden gevonden, naar plekken die niet bestonden, en met gebeurtenissen die nooit gebeurd waren. De schrijvers van deze verhalen gebruikte de stijl om te filosoferen over betere en rechtvaardigere samenlevingen. Daarom past het bij de verlichting.

2 - Waarom kozen verlichte schrijvers volgens jou voor een onbewoond eiland om iemand een nieuw bestaan te laten opbouwen?

Omdat dat waarschijnlijk de enige plek is waar je echt je eigen nieuwe bestaan op kunt bouwen. Op andere plekken word je altijd beïnvloed door anderen en is het dus niet helemaal jouw bestaan.

3 Ga naar de tekstpagina Krinke Kesmes en lees het tekstfragment. De hoofdpersoon is volmaakt gelukkig met zijn eenzame, eenvoudige, zelf opgebouwde bestaan. Hij is vrij en blij. Ook dit is een manier om de lezer aan het denken te zetten. Probeer te verklaren waarom.

Ik denk dat het bedoeld is als een les voor de machthebbers, die in die tijd nog geloven verboden en hun burgers veel restricties oplegden. Verlichte denkers vonden dat dit minder moest, en met dit boek wil de schrijver laten zien dat een vrije persoon ook en goed bestaan opbouwt, in vrede en rust.

Vernieuwing op het toneel

1 - Waarom bloeit het toneelleven in de Noordelijke Nederlanden minder dan in de Zuidelijke Nederlanden?

In het noorden van Nederland waren veel mensen Calvinistisch, wat onder andere betekende dat het verboden was religieuze stukken op te voeren, en bovendien dat veel mensen tegen toneel in het algemeen waren. Ondertussen waren er in het zuiden veel meer mensen die aan toneel deden, omdat het daar veel vrijer was, en er dus meer opgevoerd kon worden.

2 - Waarom waren burgerlijke treurspelen modern?

Tot die tijd was het gewoon om over Bijbelse figuren te spelen of andere helden, en nu werd er voor het eerst over normale burgers een toneelstuk opgevoerd. Dit was uniek en sloeg aan bij het publiek, dat zich met de personages uit deze moderne stukken beter kon identificeren.

3 Lees de auteurspagina over Pieter Langendijk en het terzijde over het Frans-classicisme. Waarom zou Langendijk voornamelijk over de liefde hebben geschreven?

Ik denk dat hij veel over liefde schreef omdat hij dat zelf miste in zijn leven. Nadat zijn moeder was overleden, die bovendien al lange tijd aan de drank was, had hij een tijd niemand. Bovendien waren veel andere onderwerpen in die tijd verboden, zoals religie of politiek, en dan blijft er natuurlijk weinig anders over waar een interessant boek over geschreven kan worden.

Boekverslag
Mijn essay gaat over de boeken Max Havelaar en Gulliver’s travels, en vergelijkt beide boeken met elkaar. Beide boeken verschillen veel van elkaar, maar hebben ook dingen gemeen. In deze essay zullen die dingen uitgelegd worden op basis van verschillende aspecten en voorbeelden uit beide boeken.
Max Havelaar is geschreven door Eduard Douwes Dekker, beter bekend als ‘Multatuli’, zoals hij zichzelf liet noemen. Multatuli werkte als ambtenaar in Nederlands-Indië, en schreef Max Havelaar naar zijn eigen ervaringen. Multatuli leefde van 2 maart 1820 tot 19 februari 1887, in welke tijd hij veel zag van het koloniale bewind in Nederlands-Indië, waarover ook veel te lezen in zijn wereldwijd succesvolle roman.
Het boek ‘Max Havelaar’ gaat over een man in Nederlands-Indië die strijdt tegen het regime daar. Gaandeweg lees je vele verschillende verhalen. Het boek waar ik het mee ga vergelijken is Gulliver’s travels, geschreven door Jonathan Swift. Gulliver’s travels bevat vier losse verhalen, die verbonden worden door de hoofdersoon. Het boek is bedoeld als een satire op de Engelse (en Europese) samenleving, het hof, de wetenschap en de menselijke moraal. Daarnaast is het ook een parodie op het verschijnsel reisverhalen.
Het eerste wat de twee boeken gemeen hebben is dat ze zich beide afspelen tijdens de verlichting, een tijd waarin veel dingen in de samenleving veranderden. Mensen gingen anders denken over God, religie in het algemeen, politiek en de wetenschap werd veel belangrijker dan daarvoor. De verlichting was een tijd waarin kritisch werd gekeken naar zo’n beetje alles, het was belangrij om dingen op een rationele manier te bewijzen voordat je het aannam. Zo werd ook gedacht over politiek. Gulliver’s trtavels is een boek vroeg uit de verlichting, en er wordt dan ook beschreven dat de hoofdpersoon voor gek werd verklaard toen hij vertelde dat buiten Europa mensen naar gelijkheid streefden en tegen tirannie waren. Dit was natuurlijk geschreven met een knipoog naar de huidige machthebbers in Europa.
Ook Max Havelaar zet zich af tegen de bestuurders, want hij strijd tegen de ongelijkheid en uitbuiting die er waren in Nederlands-Indië.
Een groot verschil tussen beide boeken is de plaats waar het verhaal zicht afspeelt. Max Havelaar speelt zich namelijk af in Nederlands-Indië; Gulliver’s travels speelt zich veel verschillende plaatsen af. Zo komt hij op plekken als Lilliput, Brobdingnag, Laput en het land van Houyhnhnms. Deze plaatsen zijn natuurlijk fictief en de hoofdpersoon beleefde daar dan ook de raarste dingen. Zo wordt hij gevangen genomen omdat de Lilliputter denken dat hij een reus is, al mag hij later weer (onder voorwaarden) vrij rondlopen, en zijn de mensen in Houyhnhnms een soort apen die worden geregeerd door de veel intelligentere paarden.
Max Havelaar is juist bedoeld om realistisch te zijn en een helder en non-fictief beeld te schetsen van de gang van zaken in Nederlands-Indië.
De personages in beide boeken zijn ook verschillend. Zo wordt Gulliver’s travels verteld met één iemand in de hoofdrol, wiens naam overigens nooit wordt genoemd.
Max Havelaar wordt op een andere manier aan de man gebracht, het wordt namelijk verteld door drie wisselende ‘auteurs’, genaamd Droogstoppel, Stern en Multatuli.
Ik vond Max Havelaar geen leuk boek oom te lezen, maar des te interessanter. Gulliver’s travels, daarentegen, lijkt me leuker om te lezen, omdat er meer dingen in gebeuren, maar het verhaal (of verhalen) lijkt me minder interessant, omdat het allemaal erg fictief is en in deze tijd niet meer schokkend.